Herfst discussietopic 2025

Het neerslagtekort wordt vanaf oktober niet meer bijgehouden door het KNMI. Dat komt doordat een eventueel neerslagtekort in de wintermaanden minder van belang is. We kunnen wel de balans opmaken voor het neerslagtekort in 2025.

Landelijk gezien zijn we geëindigd op een tekort van 233mm, net niet genoeg voor een plekje bij de 5% droogste jaren:
Guests are not allowed to view images in posts, please Register or Login

Vooral in mei, juni en augustus waren er langere periodes met erg droog weer, afgewisseld door periodes met buien. Landelijk dus 233mm gemiddeld, maar dat getal zegt vrij weinig gezien de grote tweedeling in het land:
Guests are not allowed to view images in posts, please Register or Login

Grofweg kan men een lijn trekken vanuit Haarlem-Utrecht-Nijmegen. Noordelijk van deze lijn verliep het zomerhalfjaar overwegend natter dan gemiddeld, zuidelijk ervan overwegend droger. Zuid-Limburg maakt hier een uitzondering op, evenals de kop van Noord Holland, Texel en Vlieland.

Het natst was het in delen van Groningen en rondom het drie-provinciën-punt tussen Groningen, Friesland en Drenthe; alhier een neerslagtekort van lokaal 60 tot 120mm.

In de zuidwesthoek was het beduidend droger dan gemiddeld met op veel plekken een tekort ruim boven de 300mm. Delen van Zeeland meten zelfs 390-420mm en dat is ongekend hoog!

In Stadskanaal flinke stormschade. 😮
https://www.rtvnoord.nl/112/1350566/112-nieuws-wind-zorgt-voor-ravage-in-stadskanaal-bestuurder-zwaargewond-bij-ongeval-op-n33

Eddy.

Ja klopt. Ging even tekeer rond het middaguur. Wijk achter onze woning leek wel een oorlogsgebied. Overal geknapte bomen en takken en helaas ook schade aan woningen en autos.

Dat zijn inderdaad indrukwekkende beelden uit die regio. Het heeft lokaal flink gespookt afgelopen weekend.

Hoe anders gaat dat zijn de komende weken. Ik kan er heel kort over zijn: Rustig, overwegend droog en veelal bewolkt. Dat komt door de terugkeer van hogedrukgebieden die met hun kern voornamelijk ten westen van ons blijven. De luchtsoort is dan met name afkomstig van boven de Noordzee, wat resulteert in vrij vochtige lucht met hardnekkige bewolking en af en toe wat motregen/lichte regen. De zon heeft het er moeilijk mee. Later in de week neemt de kans op wat zonnestralen wel verder toe, alleen de ervaring leert ons dat het in dit soort situaties vaak lastig voorspelbaar is.

Richting en na het weekend verhuisd het hoog misschien verder richting Noord-Europa, dan zou de wind wat meer de oosthoek kunnen gaan opzoeken. Dat is doorgaans drogere lucht met dan misschien meer zonkansen. Bij een noordoostelijke aanvoer kan het ook wat verder afkoeling met toenemende kans op nachtvorst.

Voorlopig dus in elk geval rustig herfstweer waarbij de bewolking een hoofdrol speelt. Noemenswaardige regen zit er voorlopig weer even niet in.

Interessante GFS 12z run. Op de lange termijn komt GFS met een luchtdrukverdeling die we 's winters ook graag zien. Dat levert het eerste beetje transportkou op. Perfect is het bij lange na niet, de kou bereikt Nederland maar net en impact is dan ook beperkt, maar het zou wel de eerste nachtvorst op 2m opleveren. Leuk om te zien!

Guests are not allowed to view images in posts, please Register or Login

Guests are not allowed to view images in posts, please Register or Login

Mooie avondruns vandaag voor iedereen die van zonnig en fris herfstweer houdt. Enkel hogedruk is in deze tijd van het jaar niet altijd meer genoeg om zonnige conditie te creëren. Laaghangende bewolking en mist "brandt" simpelweg niet meer zo goed weg door de lagere zonkracht. Bij met name EC oper ligt het hoog nu echter gunstig waardoor er relatief droge lucht aangevoerd wordt die vrij zonnig weer mogelijk maakt. Dit is is mooi terug te zien aan de zaagtand vanaf halverwege volgende week in de pluim. Hopelijk blijft het erin zitten!

Guests are not allowed to view images in posts, please Register or Login

Guests are not allowed to view images in posts, please Register or Login

Er lijkt inderdaad wel iets te gaan veranderen na het weekend als het hoog aan de wandel gaat. Ik juich het EC scenario toe met een periode van aangenaam fris herfstweer en weer meer zon.

GFS daarentegen stuurt het hoog al enkele runs meer richting Groenland. Dan ontstaat een klassiek negatief NAO beeld met hogedruk boven Groenland en lagedruk boven de Azoren. Later in de 00z run mondt dit uit in een zwakke LMG situatie: waarbij twee verschillende luchtsoorten langs elkaar heen bewegen:

Guests are not allowed to view images in posts, please Register or Login

Dit is een droomkaart voor de winterliefhebber, helaas nu nog veel te vroeg. Een diepe noordelijke stroming met koude lucht boven Scandinavië, Groot-Brittannië en IJsland. Een stevige zuidelijke stroming boven grote delen van Zuid en Oost Europa. De denkbeeldige scheidingslijn loopt door de kernen van de lagedrukgebieden; hier vanuit het meest noordwestelijke puntje van Spanje, over regio Parijs, regio Brussel tot het zuidelijkste puntje van Zweden.

Rondom die scheidingslijn tussen twee luchtsoorten kan er veel neerslag vallen. Nu in oktober is dat allemaal regen. Mocht zo'n situatie zich in de winter voordoen, dan kan er veel sneeuw vallen aan de noordzijde van de scheidingslijn, met grote onzekerheid en verschillen over kleine afstanden. GFS maakt ons dus alvast lekker met typisch winterse kaarten waar je nu nog helemaal niks aan hebt

Toch leuk en interessant om af en toe eens wat dieper op in te gaan!

@Armand , Johann spreekt van een Omega blokkade.

waar is omega blokkade gebleven

Citaat van: henkensjoeke op zo 12 okt 2025 - 23:18waar is omega blokkade gebleven

Hier, we zitten er middenin

Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

Al meerdere dagen overigens en dat blijft komende week ook zo. Wel zitten we dus steeds aan de oostzijde van het hoog. Daar is de stroming zwak noordelijk met van oorsprong koele en vochtige lucht. Het gevolg; vrij saai en rustig herfstweer met vooral veel bewolking. Heel af en toe een beetje zon of wat motregen. Meer valt er helaas niet echt te melden voor komende week.

Haha. Mooi gezegd Armand... zullen we dan ook maar even een update voor de nieuwe week geven? Helaas gaat het een vastgeroeste westcirculatie (wc) worden welke ons na een grijze oktober tot dusver ook nog eens een grijze natte oktober gaat bezorgen. En vooralsnog lijkt deze er de rest van de maand in te blijven. Daarmee past deze oktober toch wel in het rijtje meest sombere oktober ooit lijkt me ^^ ik ben benieuwd wat dat voor de rest van de winter gaat geven.

Dennis weer helemaal gelukkig, want het schijnt dat er weer een "WC" door het land gaat waaien

Gaan we daar weer elke week een berichtje over plaatsen.

Volgens mij persoonlijk valt het wel mee met Oktober qua weer, weinig neerslag, oké niet teveel zon, maar de temperaturen vallen me niet tegen, de kachel heeft in ieder geval nog niet aangestaan.

Citaat van: Dennis789 op do 16 okt 2025 - 13:40zullen we dan ook maar even een update voor de nieuwe week geven? Helaas gaat het een vastgeroeste westcirculatie (wc) worden welke ons na een grijze oktober tot dusver ook nog eens een grijze natte oktober gaat bezorgen. En vooralsnog lijkt deze er de rest van de maand in te blijven. Daarmee past deze oktober toch wel in het rijtje meest sombere oktober ooit lijkt me ^^ ik ben benieuwd wat dat voor de rest van de winter gaat geven.

Het klopt dat oktober momenteel vrij somber verloopt. We zien zo'n patroon wel vaker in de herfstmaanden, dus heel uitzonderlijk is het niet. Bovendien beleven we een bijna recordzonnig jaar tot dusver. In de Bilt staat het jaar 2025 tot en met 16 oktober op een 2e plaats van het meeste aantal zonuren! Dan is het heel begrijpelijk dat het op een gegeven moment ook eens gaat tegenzitten qua zonuren

Voor mij persoonlijk heeft dit weertype eigenlijk veel voordelen. De aangename temperaturen, weinig wind en droge omstandigheden maken het uitermate geschikt voor wandelingen en hardlooprondes. Bovendien zorgt het stabiele weertype en vooral het ontbreken van veel wind en nachtvorst ervoor dat de herfstkleuren zich langzaam en intens ontwikkelen. Natuurlijk was het met de zon erbij perfect geweest, maar (voor mij persoonlijk) zeker niet verkeerd zo.

Van het weekend krijgen we ook even meer zon te zien, vooral op de zaterdag. Het standvastige hoog ten westen van ons trekt dan namelijk oostwaarts en stuurt tijdelijk wat drogere landlucht naar onze omgeving. Lang duurt het niet, want lagedrukgebieden pakken volgende week hun kans met toenemende wisselvalligheid. Een echte westcirculatie zie ik nog niet duidelijk terug op de weerkaarten, maar wel een zonaal overheersend druksysteem.

Wel wordt het opletten of het niet toch uiteindelijk tot een westcirculatie gaat komen. We zitten de afgelopen maanden (eigenlijk al heel het jaar) in overheersende invloed van blokkades en bijbehorende hogedrukgebieden, onderdeel van een standvastig luchtdrukpatroon wat zichzelf in stand lijkt te houden. De vraag wordt komende tijd of dit patroon gaat bezwijken onder de druk van lagedrukgebieden en we overschakelen op een nieuw overheersend patroon: onze bekende westelijke circulatie. Of blijken de blokkades dadelijk weer terug te keren? Dat laatste lijkt nog een serieuze optie, al neemt de onzekerheid wel toe.

GFS00z laat het eigenlijk best geblokkeerd blijven en geeft het ontstaan van een WC nog weinig kans:
Guests are not allowed to view images in posts, please Register or Login

Bij ons weliswaar een stevige zuidwester met veel regen, uitermate passend bij het beeld van een westcirculatie, maar globaal gezien is het patroon toch geblokkeerd.

Samenvattend gaat het patroon na het weekend even op de schop, waarbij het standvastige hoog ten westen van ons verdwijnt en plaats maakt voor lagedrukgebieden met bijbehorende wisselvalligheid en veel wind. De grote vraag is echter of dit de start wordt van een grootschalige patroonverandering (van blokkade naar westcirculatie) of dat we het huidige geblokkeerde patroon vasthouden.

Mooie uiteenzetting Armand, dank daarvoor.
Kun je eens zeggen: Uiteindelijk ga je altijd een westcirculatie tegenmoet zien in de wintermaanden toch?
Want dat is een gegeven feit met intrede van Polar Vortex? En deze ontwikkeld zich elk jaar weer?

Alvast dank

Dat kun je inderdaad stellen Dennis. Om dit proces een beetje te begrijpen is het van belang om te weten dat temperatuurverschillen als een motor werken voor het ontstaan van luchtstromingen (door ons 'wind' genoemd). Hoe groter de verschillen, hoe sterker de luchtstromen.

Onze atmosfeer is opgebouwd uit verschillende lagen die elk ook verschillende temperaturen hebben. De belangrijkste laag in de atmosfeer voor het ontstaan van de westcirculatie is de stratosfeer. Deze laag zit afwisselend tussen de 10-30km hoogte bij een luchtdruk van ongeveer 10hPa.

In de zomer zijn de verschillen in temperatuur tussen de Noordpool en de Evenaar minimaal in de stratosfeer. Dat komt door de straling van de zon. Als de winter nadert, neemt de zonnestraling boven de Noordpool af. De stratosfeer aldaar koelt af; er ontstaat een beginnend temperatuurverschil tussen Noordpool en evenaar. Dit gebeurd inderdaad elk jaar en is dus een normaal proces. Daar zitten we momenteel volop in:
Guests are not allowed to view images in posts, please Register or Login

Al een duidelijk temperatuurverschil tussen Noordpool en Evenaar. Zoals gezegd zorgt dit verschil voor een aanwakkering van een sterke straalstroom in de stratosfeer; ook wel de poolwervel of Polar Vortex genoemd. Momenteel ook terug te zien als een west-oost-georiënteerde wind om de koude bel boven de Noordpool heen:
Guests are not allowed to view images in posts, please Register or Login

Dit systeem gaat zichzelf versterken de komende weken. Door de poolwervel kan er namelijk geen warmere lucht naar de Noordpool toestromen. Tegelijkertijd neemt de zonnestraling boven de Noordpool steeds verder af en zal de lucht in de stratosfeer dus nog kouder worden. Hierdoor wordt het temperatuurverschil weer groter met een nóg sterkere poolwervel. Een vicieuze cirkel dus

Via ingewikkelde processen dwingt deze straalstroom in de stratosfeer ook geleidelijk door naar de onderste luchtlagen van de atmosfeer; die van belang zijn voor ons weerbeeld. Bij een sterke straalstroom hoort vaak een westcirculatie, dus het is zeer aannemelijk dat er inderdaad ergens een keer een westcirculatie gaat opsteken door de sterkere poolwervel. Het hoeft overigens niet altijd te gebeuren, als een straalstroom bijvoorbeeld net wat zuidelijker gaat liggen.

Zoals eerder gezegd houdt een sterke poolwervel de koude lucht gevangen boven de Noordpool. Een sterke straalstroom onderin de atmosfeer houdt op zijn beurt de koude lucht ook gevangen boven de meestal noordelijke regionen. Dit systeem versterkt zichzelf ook.

Door eveneens ingewikkelde processen kan het in de stratosfeer in de loop van de winter ook ineens opwarmen; een SSW genoemd (Sudden Stratospheric Warming). Een bel warme lucht verdrijft dan de bel koude lucht, waarop deze koudere lucht ook kan opwarmen. (Mede door een zuidwaartse verplaatsing en dus weer meer zonnestraling). De poolwervel verschuift hierdoor mee en kan vervolgens ook verzwakken. In zeldzame gevallen draait de circulatie zelfs om naar een overheersende oost-westelijke variant. Dit proces werkt zich vervolgens ook weer uit naar de onderste regionen en verzwakt dan de straalstroom. Die gaat erg slingeren (meanderen), waardoor koude-uitbraken mogelijk zijn. Wellicht komt dit proces later in de winter nog uitgebreider aan bod.

Kort samengevat kan men het zo bekijken:

Komt de winter eraan -> minder zonlicht Noordpool -> afkoeling stratosfeer -> vorming van de poolwervel -> doorwerking naar een sterke straalstroom -> grotere kans op westcirculatie.
- Een straalstroom rond of ten noorden van ons levert dan een zachte winter op (vaak het geval)
- Een straalstroom ten zuiden van ons kan ook winterweer opleveren.

In de loop van de winter KAN er een opwarming van de stratosfeer plaatsvinden -> verschuiving koude luchtbel stratosfeer -> verschuiving en verzwakking poolwervel -> doorwerking naar zwakkere straalstroom -> mogelijkheid tot koude-uitbraken vanuit de Noordpool.

nazomer in november? Volgens de GFS 06z run kan het

Guests are not allowed to view images in posts, please Register or Login

Top tekst van Armand. Hou ik van.

Ik zit hierbij met een vraag, waarom loopt die westcirculatie dan los over Europa en heeft dit amper effect op de rest van 3/4 van het andere deel van de wereld? Is dit enkel toe te schrijven aan de atlantische oceaan en het Europese/Russische vasteland?

Thanks, goede vraag! De westcirculatie, voor nu even straalstroom genoemd, loopt eigenlijk helemaal door van west naar oost over het gehele Noordelijke Halfrond. Dus inderdaad vanuit de Atlantische oceaan, over Europa, naar Azië en dan helemaal over de Grote oceaan via Amerika weer terug naar de Atlantische oceaan. Het is eigenlijk dus een circulair systeem. Goed te zien bijvoorbeeld hier bij GFS:

Guests are not allowed to view images in posts, please Register or Login

Je ziet dat ie niet mooi rond loopt; er zitten verstoringen in. Zowel in richting als in sterkte. Die worden veroorzaakt door afwijkende luchtstromen. In de winter bijvoorbeeld zorgt een groot hogedrukgebied boven Scandinavië ervoor dat bij ons de straalstroom ook wordt afgebogen.

In de ideale, normale situatie loopt de straalstroom dus helemaal een rondje van west naar oost over het Noordelijke Halfrond.

Het is een lastig proces hoe de straalstroom precies ontstaat. Voor de geïnteresseerden zal ik een uiteenzetting maken in een volgend bericht

Citaat van: Armand op ma 20 okt 2025 - 09:09Thanks, goede vraag! De westcirculatie, voor nu even straalstroom genoemd, loopt eigenlijk helemaal door van west naar

*KNIP*

straalstromen ontstaan, zal ik voor de geïnteresseerden uiteenzetten in een volgend bericht!

Thanks Armand. Altijd mooi om dat stukje terug te zien bij mensen om nog iets leervols te willen vertellen.

Dankjewel Armand!

Herfst discussietopic 2025

vr 03 okt 2025 - 11:53 #40

za 04 okt 2025 - 13:21 #41

za 04 okt 2025 - 19:19 #42

ma 06 okt 2025 - 13:22 #43

ma 06 okt 2025 - 20:49 #44

di 07 okt 2025 - 22:43 #45

wo 08 okt 2025 - 09:24 #46

wo 08 okt 2025 - 10:38 #47

zo 12 okt 2025 - 23:18 #48

ma 13 okt 2025 - 10:53 #49

do 16 okt 2025 - 13:40 #50

vr 17 okt 2025 - 08:40 #51

vr 17 okt 2025 - 11:00 #52

vr 17 okt 2025 - 12:08 #53

vr 17 okt 2025 - 18:46 #54

zo 19 okt 2025 - 18:29 #55

zo 19 okt 2025 - 22:39 #56

ma 20 okt 2025 - 09:09 #57

ma 20 okt 2025 - 09:13 #58

ma 20 okt 2025 - 09:25 #59