Golven veroorzaken open plekken in de Jupiteratmosfeer

[Jan van Ooijen]

Golven veroorzaken open plekken in de Jupiteratmosfeer

Gaten in het dichte wolkendek van Jupiter zijn zo zeldzaam, dat voor de grote exemplaren een speciale naam is bedacht: 'hot spots'. Hoe deze open plekken ontstaan, en waarom ze alleen in de buurt van de evenaar van de planeet voorkomen, was lang onduidelijk. Opnamen van de NASA-ruimtesonde Cassini wijzen erop dat ze worden veroorzaak door Rossby-golven – lange golfpatronen die ook in de atmosfeer en de oceanen van de aarde te zien zijn. De onderzoekers hebben ontdekt dat de golven die de hot spots veroorzaken op en neer gaan zoals de paarden in een draaimolen.



Aanvankelijk werd gedacht dat de hot spots optreden op plaatsen waar grote hoeveelheden lucht diep de atmosfeer in zakken en onderwijl worden verhit of uitdrogen. Maar veelal zijn rijtjes van acht tot tien van die hot spots te zien, op regelmatige afstanden van elkaar. Dit patroon wijst erop dat er een golf aan het werk is. Een analyse van de reeksen hot spots heeft nu laten zien dat hun patronen overeenstemmen met die van Rossby-golven. In onze aardatmosfeer zorgen zulke golven er onder meer voor dat de west-oost-gerichte straalstromen een sterk meanderend patroon in de noord-zuidrichting vertonen. Op Jupiter gedragen de golven zich anders: ze golven niet van noord naar zuid, maar op en neer. Geschat dat de amplitude van de Rossby-golven op Jupiter 24 tot 50 kilometer bedraagt.

Astronieuws