Winterverwachting 2014-2015 (discussie topic)

[Shadow112]

Wat is de waarde van weer regels voor de winter?

Elk jaar in oktober komt de vraag naar wintervoorspellingen weer op. Tijd om nader in te gaan op drie voorspellers waarover de laatste tijd wetenschappelijke artikelen verschenen zijn: zonnevlekken, El Niño en sneeuw in Rusland. Voor alle drie zijn aanwijzingen voor een fysisch mechanisme via de stratosfeer. De vraag is daarbij echter altijd of het signaal sterk genoeg is om in de grote variaties van het winterweer zichtbaar te zijn. Van El Niño en zonnevlekken zijn lange meetreeksen beschikbaar. Daaruit blijkt dat de voorspellende kracht voor onze winter heel beperkt is. De Siberische sneeuw wordt veel korter goed gemeten en hoewel er voorspellende waarde zou kunnen zijn voor december is die in ieder geval te zwak om een zinvolle verwachting op te baseren. Voor zo ver we nu weten is dus de enige wetenschappelijk onderbouwde voorspelling voor de winter: "Het kan vriezen, het kan dooien". Door de opwarming van de aarde is de kans op vriezen afgenomen, maar ook dat sluit strenge winters nog lang niet uit.

Zonnevlekken

De laatste 60 jaar vielen strenge winters vaak samen met een minimum van de 11-jarige zonnevlekkencyclus. Dit is uitgezet in figuur 1a. Winters met een laag zonnevlekkengetal zijn links, met een hoog getal rechts. Koude winters staan laag, zachte winters hoog. Er zijn iets meer koude winters linksonder dan linksboven, maar het verschil is niet groot. De winters met Elfstedentochten zijn rood aangegeven. Deze komen in deze periode wel duidelijk vaker voor bij een laag zonnevlekkengetal, alleen in 1956 werd er een Elfstedentocht verreden die niet samenviel met een zonnevlekkenminimum. Het aantal Elfstedentochten is echter klein, waardoor er geen conclusies kunnen worden getrokken op basis van statistiek.

Als er een natuurkundige wet zou zijn dat Elfstedentochten meestal samenvallen met een zonnevlekkenminimum zou je verwachten dat deze wet ook vóór 1951 op zou gaan. Helaas blijkt dat niet het geval te zijn. De meeste Elfstedentochten in de periode 1909-1950 zijn verreden met een hoog zonnevlekkengetal, boven het gemiddelde voor deze periode. Ook de gemiddelde wintertemperatuur was in deze periode juist iets hoger bij een zonnevlekkenminimum dan in andere jaren.

De wintertemperatuur in Nederland wordt al sinds 1706 bijgehouden, het zonnevlekkengetal sinds 1749. Uiteraard zijn de oudste metingen minder nauwkeurig, maar ze geven toch wel een goede indruk of het een strenge winter was of niet.

Waarom laten de afgelopen 60 jaar dan wel een verband zien? De meest waarschijnlijke verklaring is de wet van de kleine getallen. Er waren deze tijd maar zes Elfstedentochten. Net zoals er een redelijke kans is dat je vijf keer kop gooit met zes keer een muntje opgooien, is ook de kans dat je door puur toeval vijf Elfstedentochten bij een zonnevlekkenminimum vindt niet verwaarloosbaar klein. De standaard wetenschappelijke methode is dan om een test te bedenken om met onafhankelijke data het verband te ontkrachten of verifiëren. De periode vóór 1951 biedt die mogelijkheid, en laat zien dat als er een éénduidig verband is, het heel erg zwak is, en dus onbruikbaar om winterverwachtingen op te baseren. Een andere mogelijkheid is dat het verband ingewikkelder is en strenge winters niet alleen van het zonnevlekkengetal afhangen maar ook van iets anders dat er voor zorgt dat de afgelopen 60 jaar Elfstedentochten wel vaak met een zonnevlekkenminimum samenvielen maar daarvoor niet. Zolang we niet weten wat dat is en een fysisch mechanisme gevonden hebben is dit echter pure speculatie.

Voor het directe effect van de zonneactiviteit op het winterweer is overigens wel een fysisch mechanisme voorgesteld. Bij een zonnevlekkenminimum neemt de hoeveelheid ultraviolette straling van de zon sterker af dan de hoeveelheid zichtbaar licht (hoeveel is nog onderwerp van discussie). Hierdoor wordt er op grote hoogte (zo'n 30 km) minder ozon aangemaakt, dat ook weer minder UV-straling absorbeert. Als gevolg hiervan koelt dit gedeelte van de stratosfeer af en verzwakt de westenwind rond de Noordpool in de winter op deze hoogte. Voor dit mechanisme bestaan duidelijke aanwijzingen. De hypothese is dat deze zwakkere wind op grote hoogte ook de kans op oostenwind aan de grond verhoogt. De langjarige waarnemingen laten echter zien dat dit effect te klein is om in de grote variaties van het winterweer zichtbaar te zijn.


Bron knmi.nl (2011)
Het hele verhaal incl grafieken op http://www.knmi.nl/cms/content/101735/wat_is_de_waarde_van_weerregels_voor_de_winter_3

[JerryL]

December 2010 was leuk ja, 3/4 december 30 cm sneeuw, en daarna tegen kerst nog eens 35cm. En zelfs toen een sneeuwonweersbui gehad.

Ja dat weet ik nog, maar het was toch 17 december? De sneeuw van 3/4 december stelde toch niet zoveel voor? Althans niet in NoordHolland. Ben op die desbetreffende 17 december verhuisd, wat een DRAMA. Mijn Volvo is toen nog oververhit geraakt door het continue remmen en optrekken op de A8. Heb over de rit Assendelft - Zaandam toen 60 minuten gedaan.

Nee, als je de weg op moet is het niet leuk. Als je lekker thuis kunt blijven is het heerlijk.

[Weerfreak 1337]

Ja dat weet ik nog, maar het was toch 17 december? De sneeuw van 3/4 december stelde toch niet zoveel voor? Althans niet in NoordHolland. Ben op die desbetreffende 17 december verhuisd, wat een DRAMA. Mijn Volvo is toen nog oververhit geraakt door het continue remmen en optrekken op de A8. Heb over de rit Assendelft - Zaandam toen 60 minuten gedaan.

Nee, als je de weg op moet is het niet leuk. Als je lekker thuis kunt blijven is het heerlijk.

Dat onweer was 17 december inderdaad(+- 35cm). Op 3 en 4 december vielen, zoals ik het me kan herinneren, vooral in Zuid-Holland  talrijke (zware) sneeuwbuien(+- 30cm a.d. kust). Daarvoor lag er al sneeuw (28 november, cm of 2). Ik zal even wat radararchiefbeelden ophalen.

Edit: Hier het radararchief van 3 december 2010, rond 19:00. Afbeelding alleen te zien voor leden.

Edit 2 : Daaronder het radarbeeld van 17 december, de onweerspit bij het Westland. Bovendien zware sneeuwval, 18 december (dag later) kwam er nog eens een massief sneeuwgebied aanzetten, die uiteindelijk de dikte van de sneeuw liet oplopen naar +-35 centimeter. Het sneeuwde toen zo hard dat het zicht terugliep naar ongeveer 20 meter (uit mijn schatting). Één woord: Bizar!

Zoals je ziet weet ik het nog tot in de details. December 2010 is nooit meer uit mijn geheugen gegaan, aangezien dat de meest winterse en sneeuwrijke maand is geweest die ik bewust (19 jaar oud op dit moment) heb kunnen meemaken. Was een bijzondere ervaring moet ik zeggen.

Januari 2013 was nog zo'n maand: 15 en 16 januari viel er opnieuw 25cm sneeuw in deze regio, in combinatie met windkracht 6 á 7 leverde dat een prachtig landschap op met veel sneeuwduinen. 5 centimeter was er al gevallen in de middag van 15 januari, door buien vanaf zee, daarna de grote sneeuwstoring. Ik zeg altijd maar zo: het sneeuwt niet vaak aan de kust, maar als het eenmaal sneeuwt, dan sneeuwt het goed. En dat is natuurlijk ook te verklaren: invloeden van de relatief warme zee (mits de omstandigheden zo zijn, dat het vocht en de warmte van de zee ook echt invloed hebben op buienvorming). Aan de grond waait dan meestal een aflandige wind, waardoor het koud blijft, en wat verder naar boven in de atmosfeer is de stroming zeer zwak westelijk, waardoor de buien aan land komen. Door de zwakke stroming blijven de sneeuwbuien dan ook vaak lang hangen.

[grizzrh]

Ik weet dat het LT is maar moet het toch even delen;

[winter]

Ja 2010 was het jaar waar er toch tevens een enorm zout te kort was en waar de spits in Amsterdam en die regio constant werd overvallen door zware sneeuwvallen. Waren toen ook gemiddeld ofzo 40 dagen met sneeuw in Nederland.

[Marc.S]

December 2010 was wel een van de mooiste en sneeuwrijkste maand die ik me blijf herrinneren!
Maar toch blijft zoiets erg zeldzaam en verheugen we er met zn allen ieder jaar weer op, op zo'n legendarische wintermaand. Toch valt het 9 van de 10 keer weer een beetje tegen maar ik weet zeker.. ooit zullen we zo'n herhaling opnieuw gaan beleven (hopelijk a.s. December), ook al warmt het klimaat op zodat de kans op sneeuw en vorst kleiner wordt in ons kikkerlandje.. maar dat betekent niet dat we nooit meer een strenge oftewel een koudere winter gaan meemaken. 

13 December herinner ik me nog als de dag van gisteren.. Een mooie winterdag die begon met zonneschijn en temperaturen overdag van rond het vriespunt of iets eronder, sneeuw lag er vrijwel niet meer (was pas nog weggesmolten op de nacht van 4 naar 5 December dankzij een dooiaanval). Naarmate de dag vorderde raakte had bewolkt vanuit het westen/noordwesten dacht ik, rond een uurtje of 4 begon het uiteindelijk te dwarrelen met al vrij grote sneeuwvlokken waarna het in korte tijd al overging naar matige tot zware sneeuwval. Die avond viel er vooral in het (zuid)oosten van Overijssel in omgeving Hengelo/Borne een dik pak sneeuw van een centimeter of 10, in de rest van het land wat minder volgensmij. Kortom: wat was dat prachtig! 

[willempie]

ik krijg ontzettend veel zin in een koude winter met veel sneeuw als ik al deze verhalen hoor!

December 2010 was inderdaad heerlijk kwa sneeuw! Woon zelf in Zuid Holland en kreeg toen de volle laag:)

[Ijsbloem]

  Ja herinner ik mij ook als de dag van gisteren.
Die 17.e dec. De dag begon half bewolkt en vorstig bij weinig wind.
Rond een uur of half drie werd de lucht in het westen donker en begon het licht te sneeuwen
bij min 1 graad. Al spoedig werd het van licht gedwarrel naar matige sneeuw die na enkele
donderslagen overging in zware sneeuval en korrelsneeuw. De buienpassage duurde zo.n uur.
De temperatuur steeg korte tijd naar plus 0.5 .C na de passage snel naar min 2.
Deze sneeuwervaring en decembermaand werd uiteindelijk de enige herinnering van echt
winterweer in 2010 wat al een beetje stond te verwachten na de al ingetrede afkoeling in de troposfeer
boven de Noordpool.
Wat betreft de sneeuwsisituaties in de winter van 2010  maar ook in die van 2009    2011   2012   2013.
Op soortgelijke winters hadden de ouderen onder ons  het laatst in 1985 ervaren.
Niet om nu al negatief te worden over de aankomende winters._...._...._...._....
Maar het zou zo weer 25 jaar kunnen duren.

[extremeweather]

Ja dat waren mooie winters. Maar de allermooiste sneeuwdag was toch wel 25 november 2005. Deze dag kan ik mij het beste herinneren. Uit het niets 30cm sneeuw. Man wat heb ik die vrijdag genoten.

[ron12]

Ja dat waren mooie winters. Maar de allermooiste sneeuwdag was toch wel 21 november 2005. Deze dag kan ik mij het beste herinneren. Uit het niets 30cm sneeuw. Man wat heb ik die vrijdag genoten.

Was op 25 november 

[Marc.S]

Ja dat waren mooie winters. Maar de allermooiste sneeuwdag was toch wel 21 november 2005. Deze dag kan ik mij het beste herinneren. Uit het niets 30cm sneeuw. Man wat heb ik die vrijdag genoten.

Je zult vast vrijdag 25 November 2005 bedoelen ook die dag herinner ik me nog als de dag van gisteren

[extremeweather]

Was op 25 november 

Typefoutje gelijk even veranderd. Bedankt

[ron12]

Was ook meteen de donkerste dag ooit http://www.knmi.nl/cms/content/10002/chaotische_vrijdag_25_november_in_de_bilt_donkerste_dag_ooit

[Weerfreak 1337]

Inderdaad, die data van andere jaren springen er ook uit: 20 december 2009 bijvoorbeeld. 25 november 2005 kan ik me niet herinneren (was toen 10). Wat ik me wel kan herinneren is 5 maart(?) 2005, toen er ook extreem veel sneeuw viel, dat was zo'n beetje mijn eerste dikke pak sneeuw van mijn leven.  Alles wat daarvoor is geweest kan ik me niet (meer) herinneren.

[Bacci]

Waar blijft het kouder weer!! wat een poep weer! saaaaaaaaaiiiiiiiii
Zo dat moest er even uit, alles goed met iedereen verder?
Ik vind alle vooruitzichten leuk en aardig, maar ben niet zo van de misschien dit misschien dat.
Laat het maar komen joh, alles is beter dan het weer van deze week.

[grizzrh]

Begint toch al een stuk af te koelen in de pluim!
Ik kan echt niet wachten totdat we vorst hebben en hopelijk bakken met sneeuw 

[Marsel]

**knip**
Ik vind alle vooruitzichten leuk en aardig, maar ben niet zo van de misschien dit misschien dat.
Laat het maar komen joh, alles is beter dan het weer van deze week.

Dan zou ik maar snel een andere hobby zoeken, dit vak staat namelijk bol van de zoals jij het noemt 'misschien dit en misschien dat'.
Bovendien, we moeten niet vergeten dat het oktober is. De enige verandering die we vanaf maandag te zien krijgen is dat we van saai en te warm weer naar saai en koel weer gaan. Daarmee is het dan ook nog lang geen winter, en snap ik de euforie aangaande de afkoeling van komende week onder sommigen eigenlijk totaal niet. Maar goed, dat zal dan wel aan mij liggen.

@ Weefreak
Thanks voor het posten van de radarbeelden van enkele memorabele sneeuwmomenten. Vooral die van 17 december staat me nog helder voor de geest. Paar rake klappen gehad toen terwijl de sneeuw met bakken uit de lucht kwam. Winterweer heeft, als het op die manier toeslaat, toch haar charmes. Sneeuw en winterse buien als surrogaat voor onweer en warmte vind ik een redelijke deal voor deze winter .
Toch heb ik, en velen met mij, meer last van sneeuw dan dat je er daadwerkelijk plezier van hebt.....

[zorba]

Inderdaad, die data van andere jaren springen er ook uit: 20 december 2009 bijvoorbeeld. 25 november 2005 kan ik me niet herinneren (was toen 10). Wat ik me wel kan herinneren is 5 maart(?) 2005, toen er ook extreem veel sneeuw viel, dat was zo'n beetje mijn eerste dikke pak sneeuw van mijn leven.  Alles wat daarvoor is geweest kan ik me niet (meer) herinneren.

Hahaha broekie 

Ja dat weet ik nog wel, dik pak sneeuw toen gevallen hier van plusminus 35-40cm. Was ook binnen no-time weer weg

[Marsel]

Hahaha broekie 

Ja dat weet ik nog wel, dik pak sneeuw toen gevallen hier van plusminus 35-40cm. Was ook binnen no-time weer weg

Had jij in Alphen op de 25e november 2005 zoveel sneeuw, of woonde je ergens anders?
Toentertijd in Rotterdam de hele dag regen op de ingedraaide occlusie, wel met een bulderende westelijke wind (9bft langs de kust). Ik kan me vooral 's morgens nog heel goed de meerdere malen onweer tijdens hagel en natte sneeuw buien herinneren (zéér koude bovenluchten toen). Om maar niet te spreken over de chaos in de gebieden landinwaarts waar alle neerslag als (natte) sneeuw naar beneden kwam...wat een monsterfiles toen  .

[zorba]

Had jij in Alphen op de 25e november 2005 zoveel sneeuw, of woonde je ergens anders?

Nee, doelde op de sneeuwsituatie begin maart 2005