Winterdiscussie topic 2012/2013 deel 4

[Weatherboy]

Volgens mij valt er straks nog best zware regen naar beneden. Als ik buienradar bekijk zie ik een donker blauwe lijn en zelf rode pitten erin.

[JPP78]

Deze niet minder interessant: Ook van MC!

Een terugblik naar de toekomst
13.12.2012 12:00

Nee, we gaan in dit verhaal niet tijdreizen. Wel blikken we terug en vooruit naar de nu bijna voorbije (licht) winterse periode en de langdurige zachte fase die vanaf morgen (vrijdag) volgt. We doen dit aan de hand van de zogenaamde temperatuurpluimen. Het blijkt dat de verwachting op de middellange termijn altijd nog een lastige blijft. Ook kijken we naar 'virtuele' sneeuw.

De pluim.

Voor meteorologen is de zogenaamde pluim een zeer nuttig stuk gereedschap om in te schatten hoe het weer zich zal gaan ontwikkelen en, minstens net zo belangrijk, wat de betrouwbaarheid van de verwachting is. In dit verhaal zijn uitsluitend de pluimen getoond die strikt genomen geldig zijn voor De Bilt en we kijken uitsluitend naar de temperatuur. We beginnen met een korte, globale uitleg, kijk naar de eerste afbeelding linksboven, die de pluim toont die gebaseerd is op berekeningen van 3 december, om 1 uur onze tijd.
De verticale as toont de temperatuur, de horizontale de tijd. In deze pluim kijken we twee weken vooruit, tot en met 17 december en de dag van vandaag (donderdag 13 december) is met een zwarte pijl weergegeven.
In de grafiek zien we diverse gekleurde lijnen. De belangrijkste is de rode lijn, die de berekening van het ECMWF model toont; het weermodel van de Europese lidstaten. Er worden trouwens geen minimum- en maximumtemperaturen getoond, maar de verwachtte temperaturen op 1, 7, 13 en 19 uur lokale tijd. De werkelijke minima zullen dus vaak iets lager en de maxima iets hoger uitvallen. De donkerblauwe lijn toont de berekening van de NCEP, het Amerikaanse weermodel. In dit verhaal zullen we het ook vaak over de witte lijn hebben, de zogenaamde mediaan. Die lijn markeert de grens waar de helft van de berekeningen warmer zijn, de andere helft is dus kouder. Verder is daar nog de oranje lijn, de zogenaamde 'controle run' en zien we een heleboel grijze lijntjes. De overige gekleurde lijnen laten we buiten beschouwing.

De controle run.

Een weermodel probeert om te beginnen, de huidige toestand van de atmosfeer (in dit geval dus van 3 december, 1 uur) zo goed mogelijk weer te geven. Daartoe wordt het model gevoed met tal van waarnemingen van over de hele wereld, zowel van aan (nabij) de grond als hogerop in de atmosfeer. Daarmee gaat de computer aan de slag en rekent zo uit hoe de atmosfeer er enige tijd later uitziet. Die toestand wordt vervolgens als uitgangstoestand gebruikt om het volgende sprongetje in de tijd te kunnen maken en zo gaat het door. Dit is een zeer eenvoudige weergave van wat er werkelijkheid gebeurt, maar het eindresultaat voor de temperatuur voor De Bilt is in ieder geval de rode lijn, die trouwens al op dag '10' stopt. We noemen dit de 'operationele run van het ECMWF'.
Uiteraard geeft een weermodel slechts een afspiegeling van de werkelijkheid, maar is die werkelijkheid niet. Het model werkt met roosterpunten en tijdstapjes. Daarmee wordt meteen al een fout gecreëerd. Als het op een meetplek precies 10.0 graden is, kan het een kilometer verderop wel 9,5 graden zijn.
Om een indruk te krijgen hoe nauwkeurig de uitkomsten zijn, wordt het hele rekenproces met dezelfde input herhaald, maar nu met een iets eenvoudiger model. De computer heeft hier namelijk minder tijd voor nodig en dat is maar goed ook, want de verwachting voor 'morgen' moet toch wel ruim voor die tijd bekend zijn! Het resultaat is de oranje lijn, de 'controle run'.
Vervolgens wordt er met opzet, maar wel met beleid, fouten in de begintoestand aangebracht. Ook hier kan een heel verhaal over worden verteld, maar we beperken ons hier met de opmerking dat dit iets eenvoudiger model in totaal nog 50 keer wordt gedraaid, steeds met een iets andere uitgangstoestand. Dat levert de 50 grijze lijntjes op, waarbij ieder lijntje (ongeveer) een kans heeft van 2% om op te treden. In het begin liggen alle lijntjes dichtbij elkaar, maar in de loop van de tijd gaan ze meer en meer uiteenlopen. Dat geeft de onzekerheid in de verwachting weer, die in deze puim uiteindelijk behoorlijk groot wordt.

Een blik in de toekomst.

Op 3 december was het nog onduidelijk hoe het weer zich verder zou ontwikkelen. Er zouden een paar zachtere dagen volgen, waarna het rond Sinterklaas opnieuw kouder zou worden. Daarna kon het letterlijk alle kanten op. Een groep lijntjes (ook wel 'members' genoemd) gaat omhoog, terwijl een andere groep juist de vorst induikt. Dit wordt ook wel een 'bifurcatie' genoemd. Op de nog wat langere termijn is het een kwestie van 'het kan vriezen of dooien'. Bij de dag van vandaag kijkend (de zwarte pijl) en ook daarna was er op 3 december nauwelijks iets zinnigs over de temperatuur te zeggen. Een kleine meerderheid is winters, gezien de mediaan die goeddeels onder nul ligt, maar alles van strenge vorst tot een krachtige dooi leek mogelijk te zijn.

Sneeuwstoring... en daarna?

Een paar dagen later leek het beeld voor de korte termijn een stuk duidelijker te zijn geworden. Er werd verwacht dat het op vrijdag 7 december flink zou gaan sneeuwen, gevolgd door een koude winterdag, maar de dooi zou daarna snel invallen. De kou zou echter vrij snel terugkeren. Dit scenario zou aardig uitkomen, maar de ontwikkelingen daarna waren onzeker. Volgens de operationele run zou het een aantal dagen gaan vriezen met lokaal zelfs ijsdagen, en ook de controlerun en de mediaan volgden dat beeld. Een aantal members schoot echter al weer snel de dooikant op, ondanks het feit dat winterliefhebbers zich vergenoegt in de handen wreven bij het zien van weerkaarten waarbij een Russisch hogedrukgebied zich tot over Scandinavië en helemaal tot over Schotland uitstrekte, met in onze omgeving 'eindeloze' oostenwinden, met aanvoer van vrieskou.

Over virtuele sneeuw.

De ontnuchtering kwam snel. Er volgde een prachtige winterdag na de sneeuw op vrijdag 7 december, maar nog een dag later was de dooi snel en resoluut. Dit was verwacht, maar zou de winter niet snel daarna terugkeren? Ook de prachtige winterse weerkaarten smolten echter als sneeuw voor de zon. Eerst ging de 'oper' omhoog, al snel gevolgd door de meeste andere members. In de pluim van 10 december is de mediaan op zondag 16 december rond 5 ?  6 graden uitgekomen, daar waar deze drie dagen daarvoor voor hetzelfde tijdstip nog rond -3 graden lag...
Verder zagen we op deze pluim nog iets bijzonders, voor de korte termijn. De 'oper' (de rode lijn) lag voor de minimumtemperatuur in de nacht van afgelopen maandag op dinsdag en de nacht daarop helemaal onder het gehele ensemble, wat heel uitzonderlijk is voor die termijn. Wat bleek? Volgens het model was nog lang niet alle gevallen sneeuw op de vrijdag daarvoor weggesmolten, terwijl dit in werkelijkheid wél was gebeurd (zie hiernaast). Boven dit 'virtuele' sneeuwdek kon de temperatuur veel verder dalen... Verder is het opvallend dat dit virtuele sneeuwdek in het 'controle model' klaarblijkelijk niet is terug te vinden, waardoor deze met (veel) hogere minimumtemperaturen op de proppen kwam. In werkelijkheid kwam het in deze nachten in De Bilt met pijn en moeite tot lichte vorst, met -1,9 graden als koudste nacht op 11 december. Uiteraard heeft deze 'sneeuwbug', die in december 2010 voor het eerst duidelijk aan het licht kwam, de volle aandacht van zowel het KNMI als het ECMWF. Het geeft eens te meer aan hoe moeilijk het is de atmosferische werkelijkheid goed in een model in te passen.

Dooi is nu wel zeker.

Vonden de winterenthousiasten nog enige steun bij die paar lijntjes die hardnekkig blijven volhouden dat het ook het komende weekeinde en daarna matig tot streng zou blijven vriezen, die hoop is vandaag, en de afgelopen paar dagen subiet de grond in geboord. Op de laatste pluim die we hier tonen, die van vanochtend (donderdag 13 december) is de mediaan voor het komende weekend verder opgetrokken naar 7 ?  8 graden en zelfs de allerkoudste lijntjes zijn (ruim) boven het vriespunt gekomen. Eigenlijk blijven alle lijntjes tot woensdag 19 december dicht bij elkaar, waarna de spreiding, en dus de onzekerheid toeneemt. In deze tijd van het jaar, waarin de gemiddelde temperatuur sowieso laag ligt, betekent een grote spreiding bijna automatisch dat de koudste lijntjes weer onder nul komen. Dat zien we dan ook richting de kerstdagen. Winterliefhebbers zullen naar die koude lijntjes wijzen en roepen: "Zie je wel! De kans op een winterse kerst is nog niet verkeken!" Nee, dat is waar, maar de mediaan ligt ook dan nog 5 ?  6 graden in de plus en de warmste lijntjes tippen zelfs de 12 graden aan.
Dit voorbeeld toont echter duidelijk aan dat, ook al willen we dat zo graag, het weer voor 10 tot 15 dagen vooruit soms wel, maar vaker niet te verwachten valt. Op basis van de huidige pluimen is de kans groot dat de kerstdagen in ons land groen en zacht zullen gaan verlopen (zoals meestal), maar neemt u er geen vergif op in. Dat beeld kan er over een dikke week misschien wel totaal anders uitzien, ook al verwachten we dat vandaag dus niet.

Bronnen: Meteo Consult, KNMI.

[Hansle]

Johan bedankt voor de uitleg. Ik wou hier al lang een  vraag over posten. Ik volg het forum van stratosphere temperature watch al enkele jaren maar de technische termen (in het engels) zijn me nooit echt duidelijk geworden. Bij deze ben ik dus op mijn wenken bediend. Ik heb nog wel een vraagje over de ligging van de opwarming, nl: begin december deed de opwarming zich voor boven canada en nu boven siberie, welk effect hebben deze op het stromingspatroon (NW, NO?)

[Weerfreak 1337]

Volgens mij valt er straks nog best zware regen naar beneden. Als ik buienradar bekijk zie ik een donker blauwe lijn en zelf rode pitten erin.

Ja het regent stevig door hier nu.

[Marsel]

Leuk stuk weer van MeteoConsult. Heerlijk zo'n weerinstituut die niet bang is om vooruit te kijken!

Nou, vooruit kijken? Ze geven gewoon eerlijk weer wat de laatste ensembles van EC laten zien. En ja, daarin lijkt de hoeveelheid koude leden wat toegenomen te zijn. Maar meer dan dat ook niet.
Dat doet het KNMI niet veel anders in hun guidance voor de lange termijn. MC is dus absoluut niet de enige die zich hiermee bezig houdt. Je moet dergelijke data alleen niet te deterministisch opvatten. En dat doen beide instituten naar mijn idee goed in hun laatste berichtgevingen.
Dat moet ook even gezegd worden denk ik .

Ja het regent stevig door hier nu.

Hier ook, kwam echt met bakken naar beneden zojuist. Lekker, even dat zout van de wegen af.

[Weerfreak 1337]

Hier ook, kwam echt met bakken naar beneden zojuist. Lekker, even dat zout van de wegen af.

Inderdaad, lag op sommige plekken nog aardig wat.

[Dennis]

Sneeuwkans & Min temps

[Zynex]

het kan dus echt alle kanten op lol

[Johann]

Johan bedankt voor de uitleg. Ik wou hier al lang een  vraag over posten. Ik volg het forum van stratosphere temperature watch al enkele jaren maar de technische termen (in het engels) zijn me nooit echt duidelijk geworden. Bij deze ben ik dus op mijn wenken bediend. Ik heb nog wel een vraagje over de ligging van de opwarming, nl: begin december deed de opwarming zich voor boven canada en nu boven siberie, welk effect hebben deze op het stromingspatroon (NW, NO?)

Dat valt zo niet te zeggen, hetgeen zich in de (onderste) troposfeer gaat afspelen zal gaan afhangen van de precieze ligging van de hoogteruggen en troggen dan wel blokkade hogedrukgebieden.

[glenn]

persoonlijk denk ikdat we gfs niet mogen vertrouwen het lijkt er op dat alle leden de weg volledig kwijtraken volgens mij moeten we gaan vertrouwen op ons europese weermoddeltje !

[Arend]

De pluimen van vanmorgen icm de runs van het Amerikaans weermodel bieden perspectieven en zijn zeker niet kansloos! Persoonlijk blijf ik bij tweede week van januari dat het echt winters wordt. (Je kent mij, eerdere uitspraken verander ik nooit, staat ook in het blad wat de 18de uitkomt dat ik de tweede week januari zeg)

Wat voor blad is dat waar je voor gaat schrijven?

[alaind86]

Ik zie dit weer als een vervroegde 'kerstdooiweer' dit komt vaker voor in december. Vast en zeker komt de winter terug in januari want dat is immers een kalendergebonden ontwikkeling.

[bliksems]

jajaja,kijk eens even hoe dat H zichzelf wil (gaat!)opdrukken naar boven op 240H bij EC,zodat er een blokkade ontstaat!
back in bisuness zeg ik!

[JPP78]

Nou, vooruit kijken? Ze geven gewoon eerlijk weer wat de laatste ensembles van EC laten zien. En ja, daarin lijkt de hoeveelheid koude leden wat toegenomen te zijn. Maar meer dan dat ook niet.
Dat doet het KNMI niet veel anders in hun guidance voor de lange termijn. MC is dus absoluut niet de enige die zich hiermee bezig houdt. Je moet dergelijke data alleen niet te deterministisch opvatten. En dat doen beide instituten naar mijn idee goed in hun laatste berichtgevingen.
Dat moet ook even gezegd worden denk ik .

Hier ook, kwam echt met bakken naar beneden zojuist. Lekker, even dat zout van de wegen af.

Je hebt gelijk, maar er zijn altijd van de weermannen/ vrouwen die zeggen dat het 14 dagen lang geen winter wordt... Dat is het enige! Maar super dat je er op reageert, zo houden we het forum, scherp, actueel en up - to- date. etc. ik geniet er van!

[Weatherboy]

Over en uit! boterzachte warmte komt Europa binnen stromen en verjaagt de winter toch erg ver Rusland in. Tot nog toe komt mijn verwachting perfect uit, helaas ! Kwakkelwinter! Zelfs in de Alpen komt echt zeer forse dooi, slecht nieuws voor de wintersport. En nou hoop ik dat de LT kaarten niet uitkomen want dan komt er een dikke WC aan. Dat lijkt de genade slag te worden voor de laatste winter restanten Wat een ellende weer, bah!

Gruwelijke horror!

[bliksems]

Over en uit! boterzachte warmte komt Europa binnen stromen en verjaagt de winter toch erg ver Rusland in. Tot nog toe komt mijn verwachting perfect uit, helaas ! Kwakkelwinter! Zelfs in de Alpen komt echt zeer forse dooi, slecht nieuws voor de wintersport. En nou hoop ik dat de LT kaarten niet uitkomen want dan komt er een dikke WC aan. Dat lijkt de genade slag te worden voor de laatste winter restanten Wat een ellende weer, bah!

Gruwelijke horror!

doe niet zo overdreven man,je moet het theater in!haha!
je zogenaamde verwachting gaat helemaal niet uitkomen,waar heb je het over,sjongejonge zeg.
je baseert deze negatieve uitspatting van je op 1 kaartje van de 50 members,dat ook nog eens 9 dagen in de toekomst ligt?
even rustig nou he,Ricootje.
en lees ook het verhaal van johann eens!de modellen zullen bijdraaien!
alles hangt volgens jou af van 1 kaartje van 500 hpa hahaha.

[Duitje]

doe niet zo overdreven man,je moet het theater in!haha!
je zogenaamde verwachting gaat helemaal niet uitkomen,waar heb je het over,sjongejonge zeg.
je baseert deze negatieve uitspatting van je op 1 kaartje van de 50 members,dat ook nog eens 9 dagen in de toekomst ligt?
even rustig nou he,Ricootje.
en lees ook het verhaal van johann eens!de modellen zullen bijdraaien!
alles hangt volgens jou af van 1 kaartje van 500 hpa hahaha.

Degene die juist overdrijft ben jij Wat zei je ookalweer in het vorige topic? "Ik spreek je eind november wel mannetje." Je hebt helemaal gelijk hoor!!!! Sinds eind november zitten we in een horrorwinter!!!!!!
Doe eens even normaal aub!

[Weatherman]

Mensen rustig, Jan was laatst zo te spreken over dat het zo goed ging in de topics, laten we dat dan wel zo houden.

[alaind86]

Jongens maak je niet druk.. De oorzaak van het dooiweer komt vaker in dit kalendergebonden ontwikkeling voor.
Zo heb je weken vorst en sneeuw en zo weer in heel West Europa een gevoelige
depressie periode. Het kan ook te maken hebben met de stratosfeer die bepaalde drukgolven
aanwezig zijn die dan tijdens een dooi aanval naar beneden afzakken van uit Alaska.
Die drukgolven zouden ontstaan uit eigen 'trillingen' van de koude lucht in de stratosferische poolkap,
wanneer de zon in de herfst ondergaat.
Dan koelt de stratofeer op hoogte 40km korte tijd tot 40 graden af. Deze stratoferisch druk minimum is dus
kalendergebonden. Maar in januari en begin februari zal deze golven langzaam vanuit Alaska naar
oosten en noorden afzakken. En uiterraard verantwoordelijk zijn voor de passage een lagedrukgebied
vlak ten noorden van ons.

Heb indruk dat niemand de theorie begrijpt?

[just0408]

Het wordt gewoon een uitermate strenge uitzonderlijk extreem zware horrorwinter. Period!