Radiotelescoop meet elektrische velden van onweerswolken

[Jan van Ooijen]

Radiotelescoop meet elektrische velden van onweerswolken

Nederlandse wetenschappers hebben min of meer bij toeval ontdekt dat kosmische deeltjes geschikt zijn om het elektrische veld van onweerswolken te meten. Dat blijkt uit metingen met de (grotendeels) Nederlandse radiotelescoop LOFAR (Physical Review Letters, 24 april). Kosmische deeltjes, afkomstig van exploderende sterren en andere verschijnselen in het heelal, botsen hoog in de atmosfeer op andere deeltjes. Daarbij spatten ze uit elkaar in een 'douche' van elementaire deeltjes. Zo'n deeltjesregen veroorzaakt ook radiostraling, die met radiotelescopen zoals LOFAR gedetecteerd kunnen worden. Behalve tijdens onweer...Om te onderzoeken hoe dat komt, hebben wetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen en het Centrum Wiskunde & Informatica in Amsterdam zich over de afwijkende metingen tijdens onweersbuien gebogen.

Hun analyse laat zien dat de deeltjesregen veel informatie geeft over de toestand in de onweerswolk, waaronder de sterkte van het elektrische veld op een bepaalde hoogte in de wolk. De nieuwe meetmethode kan meer inzicht geven in het ontstaan van de bliksemontladingen die door onweerswolken worden gegenereerd. De bestaande meetmethoden, met vliegtuigen, ballonnen of kleine raketjes die in donderwolken worden geschoten, zijn gevaarlijk en/of te lokaal. Bovendien beïnvloeden deze meetinstrumenten de meting. Kosmische deeltjes daarentegen gaan met praktisch de snelheid van het licht door de wolken heen. En ze zijn nog gratis ook.

Astronieuws