Ex-orkanen

[Dennis]

Ex-orkanen

Het orkaanseizoen is in volle gang. Daar hebben wij in Nederland in principe niets mee van doen. Echter, restanten van orkanen en tropische stormen kunnen het weer in West-Europa wel beïnvloeden. Niet alleen is het mogelijk dat overblijfselen van 'hurricanes' veel wind en regen brengen, er kan daardoor juist ook hogedruk boven het continent gevormd worden. En sowieso worden de modelberekeningen danig in de war gebracht....

Elk voorjaar geeft de nationale weerdienst van de Verenigde Staten, NOAA, een verwachting uit over de hoeveelheid orkanen en stormen die wordt verwacht. Zij kijken daarvoor zeer uitgebreid naar de atmosferische en oceanografische omstandigheden. Eind mei van dit jaar was het idee dat er tijdens het zes maanden durende orkaanseizoen 70 procent kans zou zijn dat er 9 tot 15 stormen kwamen die een naam zouden krijgen (elke tropische depressie met tenminste windkracht acht). Daarvan zouden er naar verwachting 4 tot 8 van een categorie 3 tot 5 zijn. Ter vergelijking; een gemiddeld orkaanseizoen brengt 12 stormen met een naam, waarvan er 6 tot orkaan uitgroeien. Van die 6 zijn er dan 3 'major hurricanes' (categorie 3-5).




Wat is een orkaan
Een orkaan, cycloon of tyfoon is een tropische storm waarvan de windsnelheden hoger zijn dan windkracht 12. Een dergelijk weerfenomeen begint altijd als een bescheiden tropische depressie, oftewel een lagedrukgebied in de tropen. Kernmerk daarvan is dat er wel een lagedrukkern is, maar dat er geen fronten aan vast zitten. Op onze breedtegraad gaan lagedrukgebieden altijd samen met fronten (warmtefront, koufront), slechts een winterse Polar Low kan zijdelings een vergelijking met een tropische depressie weerstaan. Immers, een Polar Low heeft evenmin fronten.

Dat er op hogere breedtegraden wel fronten bij een lagedrukkern horen, heeft te maken met de ontstaanswijze. Op gematigde breedten ontstaan lagedrukgebieden altijd op de scheiding tussen koude en warme lucht die vervolgens in de bovenluchtstroming meeschuiven. Tropische depressies ontstaan in de tropen en subtropen boven zeer warm oceaanwater. Stijgende luchtbewegingen zorgen ervoor dat warme en vochtige lucht opwaarts gaan en de corioliskracht – in gang gebracht door de rotatie van de aarde – laat vervolgens een lagedrukgebied tot stand komen. Met aanhoudend voldoende voeding van warm zeewater in een 'gesloten systeem', waardoor er geen warmte wegvloeit, kan dat zodoende vrij lang blijven bestaan.

De kern van het tropische lagedrukgebied is warm en als je naar een satellietbeeld kijkt van een goed ontwikkelde tropische depressie, zie je een cirkelvorming wolkenssysteem. Dat zijn allemaal cumulonimbuswolken, dikke buienwolken die om elkaar heendraaien. Op een radarbeeld is de regen te zien die uit die stevige wolken valt. Een tropische storm kan naar verloop van tijd (uren, dagen) uitblussen of uitgroeien tot een orkaan. Naar welke kant de balans uiteindelijk doorslaat, is grotendeels afhankelijk van de temperatuur van het zeewater waarboven de depressie zich bevindt en van de wind op grote hoogte. Boven warm oceaanwater blijft continue voeding aanwezig en kan de storm steeds meer kracht verzamelen. Hoe minder wind er is op grote hoogte, deste makkelijker gaat dit. Zodra er een oog in de cirkelvormige buienwolk ontstaat en de windsnelheden 12 Bft bereiken is de orkaan een feit.

Koers van orkanen
Als we kijken naar de Atlantische oceaan, dan ontstaan tropische depressies voor de westkust van Afrika, iets ten noorden van de evenaar. Tijdens hun verdere ontwikkeling, worden ze langzaam met de passaatwind westwaarts geduwd. Vervolgens komen ze uit in het Caribisch gebied en zijn meteorologen in die contreien en in de VS druk doende om de te verwachten koers die daarop volgt uit te stippen. Welke kant de storm/orkaan vervolgens op gaat is uitermate lastig te voorzien. Ook moeten vragen omtrent windkracht en regenhoeveelheden worden beantwoord. Orkanen en stormen die in de Golf van Mexico belanden, zullen ergens de zuidkust van de VS opschuiven en eenmaal boven land sterk afzwakken. Orkanen en stormen die ten zuiden van Florida noordoostwaarts koersen komen geleidelijk ook meer richting Europa en zijn in de herfst geregeld van invloed op het Nederlandse weer.


Restanten bij ons
Doordat de noordelijke delen van de oceaan veel te koel zijn voor instandhouding van het orkaansysteem, zullen het alleen de overblijfselen van orkanen zijn die in Europa kunnen doorwerken. Vaak gaan orkaanrestanten op in andere lagedrukgebieden en zorgen door hun nog relatief warme en vochtige kern voor extra regen als ze over West- of Noord-Europa schuiven. Tevens kunnen die extra warmte en het extra vocht stevigere luchtdrukverschillen teweegbrengen en zodoende de wind extra laten uithalen.

Maar er kan nog veel meer in gang worden gebracht. Als een stevig lagedrukgebied, extra opgepookt door orkaanrestanten, ten westen van Europa langsschuift, kan aan de oostzijde daarvan middels een zuidelijke wind een behoorlijke golf aan warme lucht Europa worden ingeduwd. In dat geval zorgt een ex-orkaan dus voor een warm weertype!

Het verwachten van de koers en sterkte van tropische stormen en orkanen  is nog ingewikkelder dan het uitvogelen welke koers een gangbaar lagedrukgebied op onze breedtegraad gaat volgen. Het verwachten van de koers van de restanten van deze systemen is ook een hachelijke onderneming. Pas als ze worden opgenomen in de straalstroom kun je een duidelijkere verwachting van de trekrichting en snelheid maken. Tot die tijd hebben die restanten hun eigen, vrij onberekenbare, route die niet wordt gestuurd door een groter systeem. Vandaar ook dat de rekenmodellen in deze tijd van het jaar extra problemen ondervinden van noordwaarts komende orkaan- en stormrestanten.






weer.nl