Poolklimaat verandert het snelst

[Jan van Ooijen]

Poolklimaat verandert het snelst

Nergens op aarde worden de klimaatveranderingen en de opwarming van de aarde zo sterk gevoeld als in het Noordpoolgebied. De stijging van de temperatuur op de Noordpool gaat drie keer zo snel dan elders in de wereld. Volgens het klimaatpanel IPCC van de Verenigde Naties (2007) neemt de neerslag (veelal regen) verder toe en wordt het hier naar verwachting in deze eeuw vier tot misschien wel zeven graden warmer. Daardoor zullen gletsjers en zeeijs op grote schaal smelten en ontdooit ook permafrost, bodem die het hele jaar is. Dat leidt in grote steden in het poolgebied, die deels gebouwd zijn op bevroren ondergrond, tot aardverschuivingen, gaslekken en het verzakken van gebouwen en wegen.



Ook het sneeuwseizoen wordt korter, de winters worden warmer en korter en de hoeveelheid sneeuw en ijs op land, meren en zeeën neemt af. Dat heeft niet alleen gevolgen voor de bewoners maar ook voor flora en fauna en dit gebied. IJsberen en aan zeeijs gebonden dieren raken territorium kwijt en worden met uitsterven bedreigd. Ook de boomgrens schuift naar het noorden waardoor voor bepaalde diersoorten zoals rendieren het leefgebied kleiner wordt. Bovendien trekken diersoorten uit het zuiden noordwaarts wat ook problemen geeft bij de voedselvoorraden.

De opmerkelijk sterke opwarming in Arctische gebieden is onder meer te wijten aan het effect dat de verdwijnende sneeuw heeft op de temperatuur. Sneeuw kan niet warmer worden dan het vriespunt. De koude witte sneeuwlaag weerkaatst het grootste deel van het zonlicht en neemt maar weinig warmte op. Sneeuw werkt dus verkoelend.

Wanneer de hoeveelheid sneeuw en ook gletsjers en ijs in omvang afnemen wordt ook het witte verkoelende oppervlak kleiner. Daar waar sneeuw en ijs zijn gesmolten ontstaat een donker oppervlak dat veel meer zonnewarmte opneemt en daardoor snel opwarmt. Door die sterkere opwarming smelt het overgebleven ijs nog sneller en zo versterkt dat proces zich steeds opnieuw.

Zo wordt de opwarming van de Noordpool steeds verder versneld en zal dat de komende decennia merkbaar zijn. Juist dit deel van de wereld is uiterst kwetsbaar en gevoelig voor deze veranderingen zodat de klimaatveranderingen grote gevolgen hebben. Ook voor de rest van de wereld. Smeltwater dat vanaf de Groenlandse ijskap via de rivieren wordt afgevoerd vloeit naar de oceaan en zal een meetbaar effect hebben op de zeespiegel in Nederland.

KNMI

[Shadow112]

IJs reageert veel sneller op klimaatwijziging dan gedacht



IJs reageert heel wat sneller op het klimaat dan tot nu toe was gedacht. Een studie in het prestigieuze wetenschappelijke tijdchrift Science toont aan dat een bescheiden temperatuursverandering al meteen gevolgen heeft voor de ijskappen. Om na te gaan hoe snel de Groenlandse en Antarctische ijskappen en gletsjers precies op klimaatveranderingen reageren, bestudeerden de onderzoekers wat er in de prehistorie is gebeurd met Baffineiland. Dat is een van de Canadese Arctische Eilanden en met zijn 500.000 vierkante kilometer ook een van de grootste eilanden ter wereld.

Conclusie
8.200 jaar geleden daalde de temperatuur in het gebied met een paar graden, een 150 jaar durende onderbreking van de geleidelijke opwarming die de aarde toen kende. In die (naar geologische normen) korte tijd kreeg het eiland er in verbazend hoog tempo gletsjers bij. Als het ijs zich zo snel kan verspreiden, dan kan het even snel weer verdwijnen, concluderen de wetenschappers. "IJskappen kunnen echt snel reageren op bescheiden kortermijnveranderingen in de temperatuur", zegt Nicolás Young (Columbia University), hoofdauteur van de studie.

Young en zijn collega's trokken zelf naar Baffineiland. Ze onderzochten er rotsen en stenen die de gletsjers destijds voor zich uit hebben geduwd bij hun expansie en vervolgens, bij het krimpen, weer hebben achtergelaten. De wetenschappers zagen ook dat de gletsjers in die 150 jaar zelfs groter waren geworden dan tijdens een vorige afkoeling, die nog sterker was en zelfs 1.200 jaar duurde.

Petermanngletsjer
Met het onderzoek willen de wetenschappers nagaan hoe snel de ijskappen precies reageren op de huidige klimaatwijziging om zo correctere prognoses te kunnen maken. Ze merken bijvoorbeeld dat de Groenlandse gletsjers de laatste jaren veel ijs verliezen. Van een van de grootste gletsjers, de Petermanngletsjer, brak in juli een uitzonderlijk grote ijsberg af. Twee jaar geleden verloor de gletsjer ook al eens een flinke brok ijs.

Het smeltende ijs draagt bij tot de stijging van de zeespiegel.

_{Bron: hln.be}