Koufront

[Jan van Ooijen]

Koufront

Bij een koufront wordt de warme lucht met geweld verdreven door koude lucht. De zwaardere koude lucht schuift onder de warme lucht. Hierdoor stijgt de warme vochtige lucht vrij plotseling omhoog. Dit heeft een sterke wolkenvorming tot gevolg; Cumulusnimbuswolken met aambeelden. Op deze wolken ontstaan korte en heftige buien. Soms gaat dit met onweer of windstoten gepaard.


_{Een koufront trekt naar het oosten. De temperaturen dalen.}

De passage van een koufront
De passage gaat niet onopgemerkt. Het is moeilijk het koufront aan te zien komen. Het zicht is doorgaans voor een koufront slecht en de hemel is bedekt met Nimbostratusbewolking. De enige herkenning is vaak het donker worden van de lucht. Naarmate de donkere lucht dichterbij komt, worden snel jagende wolkenflarden zichtbaar. Als die overtrekken gaat het flink regenen. Soms stortregenen. Dit duurt kort en afhankelijk van de treksnelheid van het front is het na 15 minuten weer droog. Dan klaart het op, breekt de zon door en draait de wind. De passage gaat regelmatig met windstoten gepaard.



Bij een koufront daalt de temperatuur. Ook de vochtigheidsgraad daalt en het zicht verbetert. Na  enige tijd neemt de wind toe. Aan de achterzijde is soms een mooi aambeeld te zien van de Cumulonimbuswolk. Na het passeren van een koufront draait de wind. Hoe sterker de wind draait, des te actiever het front. Een koufront is vaak beduidend langer dan een warmtefront. Soms loopt het koufront door een hogedrukgebied heen naar de volgende lagedrukkern. Nabij het hogedrukgebied is het front niet actief. De buiigheid wordt dan onderdrukt. Aan de andere kant van het hogedrukgebied gaat het koufront over in een warmtefront. Daar vervangt warme lucht de koude lucht.

In theorie loopt deze keten van fronten op gematigde breedten rondom de gehele aarde. Aan de warme kant vinden we subtropische lucht, aan de noordkant polaire lucht. We noemen dit het polaire front. Het polaire front kan sterk gaan golven. Daardoor dringt subtropische lucht door tot hoge breedten en polaire lucht tot lage breedten.

Bijzonderheden:
- Een snel trekkend koufront geeft vaak windstoten.
- Een koufront gaat regelmatig met onweer samen.
- Een koufront produceert soms hagel.

Splitlevel-koufront
Een splitlevel-koufront is een koufront waarvan de bovenste luchtlaag is gescheiden van de onderste laag. Van de zijkant af zie je dan een koufrontvlak met een knik. Het bovenste gedeelte (met de hoge en middelbare bewolking als altocumulus, altostratus en cirrostratus wordt door een straalstroom vooruit geblazen. Het onderste deel dat relatief windarmer is, passeert een paar uur tot soms een halve dag later. Wat er gebeurt is dat de meeste activiteit van het bovenste deel van het koufront komt. Er vallen korte en krachtige regens en de wind neemt toe. Later passeert het veel minder actieve lagere deel met stratocumulusbewolking en stratus. Dit gaat samen met motregen of lichte regen.

Pas na de passage van dit deel gaat de wind om naar westelijke of noordwestelijke richting. De temperatuur daalt dan ook. Het grondfront is dan gepasseerd. Het voorstede deel van het koufront passeert zonder een duidelijke windsprong. Een splitlevelkoufront komt vaker voor dan de meeste mensen denken. Het is soms een lastige situatie om het goed te onderkennen.

Bron Johanns-Meteo-uitleg

[Marsel]

Ter aanvulling.
Splitlevel-koufronten komen voor in gebieden waar krachtige jet(streaks) een vrij grote hoek met een frontaal systeem maken. Hierdoor wordt, zoals in het stuk van Jan en Johann, het front op middelbaar niveau ver voor het grondfront uit 'geblazen'. Zeker in het winterhalfjaar is dat juist een situatie waarin de gemiddelde meteoroloog met argusogen naar het geheel moet kijken. Immers, door de interactie met met de bovenliggende jet en de daarmee optredende dry-intrusion óver het grondfront en delen van de warme sector heen is het grondfront niet zelden bijzonder actief.
Dry intrusion is het afzakken van droge en koude lucht uit de hogere delen van onze atmosfeer (de stratosfeer), soms tot aan 500hPa. Aan dit fenomeen liggen dynamische processen ten grondslag. Het komt er op neer dat de koude en droge lucht de (potentieel) onstabiele opbouw van de atmosfeer vergroot en er PVA optreedt. Dit laatste wordt veroorzaakt door advectie van een forse hoeveelheid (potentiële) vorticiteit  (PV) uit de stratosfeer naar lagere regionen waardoor een troposferische luchtkolom uit zal moeten rekken en versmallen als gevolg van een versnelde rotatie. Er vindt dus geforceerde optilling plaats terwijl de stabiliteit afneemt. Voeg dit samen met de door denderende jet en je standaard grondfront en je creëert zoveel forcering dat we (zeker in de winter) zelfs met positieve LI- en geringe/niet aanwezige CAPE waarden onweer met randverschijnselen kunnen verwachten. Vaak valt op dat de onstabiliteitsdiepte niet eens zo gek groot hoeft te zijn. Buien vormen zich in de sterk 'geshearde' omgeving vaak in de vorm van een lijn waarop het vaak tot zwaar weer komt.
Splitlevels kúnnen in de juiste omstandigheden vooral in het winterhalfjaar  (wanneer depressies  en jets goed ontwikkeld zijn) dus bijzonder actief zijn.