Unieke resultaten SCIAMACHY

[Jan van Ooijen]

Unieke resultaten SCIAMACHY

Onlangs is de Europese milieusatelliet ENVISAT opgehouden met gegevens naar de aarde te sturen. De ENVISAT is tien jaar geleden gelanceerd en was ontworpen voor een periode van vijf jaar. De satelliet was uitgerust met tien wetenschappelijke instrumenten voor metingen aan het landoppervlak, de oceaan en in de atmosfeer.



Eén van de instrumenten was SCIAMACHY een samenwerkingsproject van Nederland, België en Duitsland. Bij de bouw waren Dutch Space, Netherlands Institute for Space Research SRON en TNO betrokken. De Universiteit van Bremen had de wetenschappelijke leiding. Het KNMI coördineerde de kwaliteit van de metingen en beschikt inmiddels over een enorme hoeveelheid onderzoeksgegevens die de afgelopen jaren zijn verzameld.

De beschermende ozonlaag, de luchtkwaliteit, het broeikaseffect en stofdeeltjes in de atmosfeer waren de belangrijkste onderwerpen waarvoor SCIAMACHY veel heeft betekend. Onlangs kwam een einde aan de stroom gegevens die het meetinstrument de afgelopen tien jaar heeft opgeleverd. De satelliet ENVISAT van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA, die in 2002 was gelanceerd en voor vijf jaar was gegarandeerd, heeft het twee keer zo lang uitgehouden. Zo is met gegevens van SCIAMACHY een driedimensionaal beeld van de ozonlaag ontwikkeld. De ozonlaag op zo'n 20 tot 25 kilometer hoogte beschermt de aarde tegen schadelijke UV-straling van de zon. De metingen hebben meer inzicht opgeleverd in de processen die leiden tot afbraak van ozon en vorming van ozongaten.

Van groot belang voor het onderzoek zijn ook de metingen van stikstofdioxide (NO2) die informatie bieden over de luchtkwaliteit. Dankzij de metingen is informatie beschikbaar gekomen van de dagelijkse en wekelijkse variaties in de luchtvervuiling en konden de zogenaamde mondiale "hotspots" van de luchtvervuiling in West-Europa, Noord-Amerika en Oost-China in kaart worden gebracht. Ook op het gebied van onderzoek naar wolken en aerosolen en de rol daarvan in de opwarming van de aarde en de verspreiding van woestijnzand, rook van bosbranden en vulkaanas heeft SCIAMACHY alle verwachtingen overtroffen.

SCIAMACHY wordt over drie jaar opgevolgd door het nieuwe satellietinstrument TROPOMI dat momenteel wordt gebouwd en in 2015 aan boord van de Europese ESA-satelliet Sentinel-5 Precursor de ruimte ingaat.

Bron KNMI