Weerbericht voor de winter

[Jan van Ooijen]

Weerbericht voor de winter

De benaming winter is een samentrekking van water en wit, verwijzend naar de witte wereld. Vooral vroeger, met name in de Kleine IJstijd tussen circa 1430 en 1850, was ons land soms maanden achtereen in de ban van sneeuw en ijs, maar het is ook het seizoen van water, overstromingen en storm. De eerste drie weken van de meteorologische winter (december, januari en februari), wordt het steeds donkerder, maar na de winterzonnewende, op 21 of 22 december, worden de dagen in het noorden weer langer.



De gemiddelde wintertemperatuur loopt uiteen van 2,6 graden in het noordoosten tot 4,4 graden in het zuidwesten. In de oostelijke helft liggen de nachtelijke temperaturen gemiddeld een paar tienden van graden onder nul, in het westen een paar graden boven nul. Vlissingen telt in de drie wintermaanden 20 dagen met vorst tegen 42 vorstdagen in Eelde. Op 14 dagen vriest het hier matig (lager dan –5 graden) en op vier dagen streng (lager dan min 10 graden). Op 10 tot 12 dagen vriest het in het noorden en oosten de hele dag. Vlissingen telt vijf ijsdagen, maar in noordelijke richting neemt het aantal ook aan zee toe tot zeven ijsdagen in Den Helder.

De winter is het seizoen met veruit de meeste uren neerslag. In drie maanden valt er landelijk gemiddeld gedurende 208 uur regen of sneeuw tegen 117 uur in de zomer. Toch is de winter niet het natste jaargetijde. Landelijk valt er 198 mm, dat is 33 mm minder dan in het najaar, het op een na natste seizoen. De zomer levert gemiddeld 91 mm minder regen op dan de winter.

Het midden van het land, rond de Utrechtse heuvelrug en Vaals in het zuiden van Limburg, is 's winters het natste gebied. In Lunteren valt in de drie wintermaanden 245 mm, in Vaals 258 mm. Het midden van Limburg is een stuk minder nat, zo krijgt Roermond in drie maanden 182 mm. De landelijke verdeling van de neerslag toont echter een grillig patroon, deels samenhangend met het reliëf. De hoogste delen van het land vangen doorgaans de meeste neerslag. Het aantal sneeuwdagen loopt in de winter uiteen van 13 in het zuidwesten tot 22 in het oosten.

De zon schijnt in drie maanden gemiddeld tussen ongeveer 180 en 210 uren, het meest in het westen. Gewoonlijk laat de zon in het donkerste seizoen landelijk gemiddeld op 31 dagen geheel verstek gaan, terwijl dat de zomer landelijk maar vier zonloze dagen telt. Op zeven winterdagen schijnt de zon de hele dag (meer dan 80 procent van de mogelijke duur) tegen 13 zeer zonnige dagen in het voorjaar. De winter is ook het seizoen van de grote stormen. Landelijk gemiddeld stormt het op één dag, maar aan de kust staat gewoonlijk op drie tot zes dagen een stormachtige wind met windkracht 8 of meer.

KNMI