Astronomen ontdekken bizarre dubbelster

[Jan van Ooijen]

Astronomen ontdekken bizarre dubbelster

Duitse astronomen hebben een zeer snel rondtollende neutronenster ontdekt die een nauwe dubbelster vormt met een kleine, 'uitgeklede' ster. Het tweetal draait in slechts anderhalf uur om elkaar. Anders dan soortgelijke objecten is de neutronenster niet opgespoord op radio- of röntgengolflengten, maar in het veel moeilijker waarneembare gammagebied (Science, 26 oktober).Een neutronenster is het compacte restant van een zware ster die aan het einde van zijn leven is ontploft.



Neutronensterren zenden twee bundels van straling de ruimte in en wentelen ondertussen soms wel honderden keren per seconde om hun as. Vanaf de aarde kunnen we zo'n dolgedraaide 'vuurtoren', die officieel pulsar wordt genoemd, aan en uit zien knipperen.De nu ontdekte pulsar, PSR J1311-3430, is in feite al in 1994 opgespoord als een sterke bron van energierijke gammastraling in het sterrenbeeld Centaurus. Maar nu pas is, aan de hand van metingen van de Amerikaanse gammasatelliet Fermi, komen vast te staan dat deze bron een pulserend karakter heeft. Dat was niet gemakkelijk, want per uur weet slechts één gammafoton van de pulsar de Fermi-satelliet te bereiken.De meetgegevens laten zien dat PSR J1311-3430 maar liefst 390 keer per seconde om zijn as tolt. Zijn begeleider is kleiner dan de planeet Jupiter, maar tegelijkertijd acht keer zo zwaar. Daaruit kan worden afgeleid dat zijn dichtheid enorm hoog is.

Vermoed wordt dat de begeleider het restant is van een ster die een groot deel van zijn massa aan de pulsar heeft overgedragen.De beide objecten spiralen geleidelijk naar elkaar toe. Ze zijn elkaar inmiddels zo dicht genaderd dat hun onderlinge afstand niet veel groter is dan de afstand aarde-maan. Dat leidt ertoe dat het toch al schamele restant van de begeleidende ster door de intense straling van de pulsar wordt verhit en letterlijk bezig is om te verdampen.

Astronieuws